Instagramdaki kaplumbağa yavrusu paylaşımımda söz verdiğim gibi gecikmeden Kıbrıs’ın deniz kaplumbağalarını anlatacağım bugün size. Üstelik şimdi tam gözlem mevsimi ve bayram tatilcilerini otelden çıkartmak için bir bahane olabilir!

Kıbrıs’a geçen sene ilk kez “burada yaşayabilir miyiz” gözüyle bakmaya geldiğimizde öğrenmiştim ki, Kıbrıs’ın bakir, uzun ve geniş kumsalları deniz kaplumbağalarının yumurtalarını bırakmaları için çok uygunmuş. E zaten de Akdeniz’de yumurta bıraktıkları en önemli noktalardan biriymiş.

Kaplumbağalar soyu tükenmekte olan hayvanlar listesinde ve koruma altında oldukları için Kuzey Kıbrıs’daki deniz kaplumbağalarını koruma amacı edinmiş bir kuruluş var: Society for Protection of Turtles, yani kısa adıyla SPOT.

Tamamen sponsorluklarla ve yardımlarda ayakta duruyorlar ve çalışanlarda gönüllü yabancı öğrenciler. Bunların kaplumbağaların yumurtalama ve yumurtadan çıkma mevsimi boyunca, yani mayıs sonundan eylül sonuna kadar çeşitli halka açık aktiviteleri oluyor. Ana üsleri ve en çok aktivitenin düzenlendiği yer Alagadi Plajı. Ayrıca Akdeniz, Dip Karpaz ve Karşıyaka’da da etkinlikleri oluyor. Maalesef hemen hemen hepsinde de kontenjan kısıtlı oluyor. Yazımın sonunda etkinliklerden nasıl haberdar olabileceğinizi ve nasıl katılabileceğini anlatacağım.

Üç çeşit etkinliğe katılabilirsiniz ve hepsi de en az çocuklar kadar yetişkinler için de ilgi çekici:

Gece Yumurtlama Gözlemi (Night Watch)

Mayısın sonundan ağustos ortasına kadar süren yumurtalama dönemi boyunca katılabileceğiniz bu etkinlik için SPOT’un sayfasından “online booking” sistemini kullanarak rezervasyon yapabiliyorsunuz. Her gece için yaklaşık 10-15 kişilik kontenjan oluyor ve yabancılar konudan fazlasıyla haberdar olduğu için yerler hemen doluyor.

Biz çocuklarla birlikte Haziran sonunda Alagadi’de Gece Yumurtlama Gözlemi’ne katıldık. Hava karardıktan sonra SPOT’un merkezinde buluşuluyor ve kısa bir bilgilendirme sonrasında plajda gözlem için beklenilecek noktaya yürünüyor. Kaplumbağaların rahatsız olmaması için sadece onların görmediği kırmızı ışıklı fenerler kullanılıyor ve eğer ay ışığı yoksa burnunuzun ucunu bile göremeyeceğiniz bir karanlıkta yaklaşık 1 km yürümek gerekiyor. Kamp noktasına ulaştıktan sonra yapmanız gereken tek şey beklemek ve şansınız için dua etmek, çünkü sonrasında deniz kaplumbağalarının karaya çıkması ve çıktıktan sonra yumurtalamaları tamamen şansınıza kalmış bir durum.

Normalde sabah 5:30a kadar nöbet tutabiliyorsunuz ve istediğiniz zaman ayrılabiliyorsunuz. Hatta eğer isterseniz uyuyabiliyorsunuz ve gönüllüler yumurtalama başladığında sizi uyandırıyorlar. Internet sitelerinde anlatılmış ama yanınızda yere serecek örtü, yiyecek ve içecek götürmeniz çok iyi oluyor. Bir de üzerinize giyecek kalın giysiler ve uygun ayakkabılar. Biz gerçekten bu yazın en sıcak günlerinden birinde gitmemize rağmen bir süre sonra hafif üşüdük. Tabii bu arada çocuklar durumunu da anlatmalıyım. Yanımızda Bir Küçük Gezgin (yaş 7) dışında 9 ve 5 yaşlarındaki kuzenleri vardı. Genel olarak hiç problem çıkarmadılar ve rahatça bizimle birlikte yürüdüler. Yerleşir yerleşmez bir süre getirdiklerimizi yiyerek vakit geçirdiler. Sonra biraz sohbet ve yıldızları seyretme aktivitelerinden sonra uyuklamaya başladılar. Gece 1:30’a kadar orada kaldığımız süre boyunca birçok deniz kaplumbağası karaya çıktı. Bu arada biz karanlıktan onları görmüyoruz ama gönüllüler yanlarında gittiği için anlayabiliyorduk. Kaplumbağalar karaya çıktıktan sonra hiç çukur kazmadan veya bir süre çukur kazmakla uğraştıktan sonra yeri beğenmeyip yumurtlamadan geri dönebiliyorlarmış. Biz ziyaretçilerinse ancak yumurtlamaya başlarsa yanına yaklaşıp izlememize izin veriyorlar. Maalesef biz oradayken çıkanların hiç biri yumurtlamadı ve hevesimiz kursağımızda kaldı. Yani sonuç olarak bu etkinlik kaplumbağaları görmenizin garanti olduğu bir etkinlik değil ama sabaha kadar durabilseydik görürdük diye düşünüyorum çünkü sürekli bir faaliyet oluyordu plajda. Sonuçta çocuklar için farklı bir deneyim oldu tabii…

Yavruların Bırakılması (Hatchling Release):

Yavruların yumurtadan çıkması temmuzun sonunda eylül sonuna kadar devam ediyor. Bu etkinlikte gönüllülerin gün içinde yuvalardan topladığı yavrular, akşam denize bırakılıyor. Yani bunda bizim gibi yavruları elinize almanız ve denize kavuşmalarını seyretmeniz garantili ama bu sefer de bu etkinliğe denk gelmek ve yer kapmak çok zorlu! Bir kere her gün yavru çıkmayabilir, ikincisi çıkan yavru sayısına göre o akşam kaç tane yavru bırakma seansı olacak ve kaçar kişi kabul edileceği aynı gün sabah saatlerinde facebook sayfalarında açıklanıyor. Ve sizin saat tam 12de telefon edip (daha önce kabul etmiyorlar) yer kapmanız gerekiyor. Benim gözlemim o ki şimdiye kadar ağustos ayının hemen hemen her günü yavru bırakma oldu ama azmedip her gün unutmadan aramanız gerekiyor. Tabii bunu kısa tatillere getirmek çok zor :( Az kalsın unutuyordum, bir de çok nadir halka açık ve rezervasyon getirmeyen yavru bırakma etkinlikleri düzenliyorlar ama dediğim gibi çok nadir.

Bizim deneyimimize gelirsek…. Yine ilk etkinlikte olduğu gibi Alagadi merkezde buluştuktan sonra ve kısa bir bilgilendirme seansından sonra kırmızı ışıkla plaja yüründü. Ama bu kez daha kısa bir yürüyüş, çünkü deniz kenarına ulaşmamız yeterli oldu. Sonra hepimiz yaklaşık denizden 1 metre uzakta yan yana dizildik ve hepimizin eline birer yavru verdiler (nasıl tutacağımızı anlattılar). Aslında normalde 10 yaşın altındaki çocukların eline vermiyorlar ama bizimki çok aklı başında gözüktüğü için ve elinde tutmayı başardığı için Bir Küçük Gezgin’e de bir yavru verdiler. Bu arada tam biz sıra olurken nasıl başardı bilmiyorum ama Bizim Küçük Gezgin yerde daha önceden kalmış (ya da kendisi yumurtadan çıkmış, bilemiyorum) bir yavru farketti ve onu ezilmekten kurtarmış oldu. Deli gibi hayvanları sevdiği için de bu durum O’nu acayip mutlu etti. Neyse.. biz yavruları elimize aldıktan sonra gönüllü çalışanlardan birisi Ay oldu ve denize girip yavrulara yol göstermek için fenerle ışık tuttu, çünkü bizim gittiğimiz gece hiç ay gözükmüyordu ve yavrular çevredeki tesislerden gelen ışıklar yüzünden yollarını bulamayabiliyorlarmış. Biz hepimiz aynı anda yavruları yere bıraktık ve herkes kendi bıraktığı yavruyu takip ederek sağ salim denize ulaştığından emin oldu. Gerçekten çok güzel bir deneyimdi.

Kazı Çalışması (Excavation)

Öncelikle ben bu etkinliğe katılmadığımı belirtmeliyim çünkü gündüz saat 4te oluyor ve Kıbrıs benim için o saatte fazlaca sıcak! Anladığım kadarıyla bu etkinlikte bir gece önce yumurtadan çıkan yavrular, yuvanın durumuna göre yuva kazılarak toplanıyor. Halka açık bir etkinlik oluyor ve yine yavru bırakılması etkinliğinde olduğu gibi günlük olarak Facebook sayfalarından duyuruluyor.

Gelelim bu etkinlikleri nasıl takip edip katılacağınız konusuna. Aşağıda gerekli linkleri veriyorum. Artık tek yapmanız gereken internet sitelerindeki bilgileri okuyup, facebook sayfalarını takip etmek. İyi şanslar!

http://cyprusturtles.org/home/watch-turtles/

https://www.facebook.com/cyprusturtles

https://www.facebook.com/KarsiyakaTurtleWatchKtw/